Kruisboog

Een korte beschrijving van de geschiedenis van de kruisboog

De uitvinding van de kruisboog dateert van ongeveer 600 voor onze jaartelling, maar hij werd pas populair in de 11de eeuw. Gedurende een periode van 500 jaar gaf dit wapen de doorslag bij defensieve oorlogsvoering.

Vanaf de 11de eeuw tot het ontstaan van efficiënte vuurwapens zo’n 500 jaar later, was de kruisboog een populair oorlogswapen. Hij werd vooral gebruikt bij de verdediging van forten of versterkte plaatsen zoals burchten en schepen.

De ontwikkeling van het wapen droeg in grote mate bij aan de kennis van materialen (in verband met de krachten die de boog moet kunnen weerstaan) en de aerodynamica (vanwege de specifieke vlucht van de pijl). De aerodynamica van de pijl en de principes van haar werking, inspireerden o.m. Leonardo Da Vinci tot natuurwetenschappelijk technisch onderzoek.

De wapenmeesters die de kruisboog ontwierpen, hadden weinig of geen kermis van wiskunde. Experimenten uitgevoerd aan de Purdue University tonen echter aan dat deze ambachtslieden erin slaagden een betrekkelijk hoog niveau te bereiken op het gebied van aerodynamica en dat zij een redelijk inzicht hadden in de beginselen van de mechanica.

De kruisboog is niet zo’n complex wapen: een boog die over het algemeen te sterk is om zonder enige hulpstukken te worden gespannen, wordt haaks op het uiteinde van een houten of metalen lat gemonteerd. Opgespannen wordt de pees op een bepaalde manier vastgehouden en vervolgens gelost. Een gleuf in de boog geleidt de pijl of de pijl rust voor- en achteraan op twee steunpunten.

Wanneer de boog voldoende krachtig is, gebruikt de schutter hiervoor een hulpstuk dat ofwel op de boog kan gemonteerd worden, ofwel op de boog zelf aanwezig is (tekening 1).

De klauw die de pees blokkeert en loslaat, kunnen we beschouwen als één van de eerste pogingen om de functies van de menselijke hand te mechaniseren.

Een kruisboog had twee voordelen tegenover de handboog:

-      de schootsafstand is aanzienlijk groter, zodat kruisboogschutters vrijwel risicoloos de   handboogschutters onder vuur konden nemen vooraleer deze laatste hun eerste schot konden lossen;

-      het gebruik van een kruisboog vereiste door zijn ontwerp en het gebruik van een opspaninrichting, minder kennis en lichamelijke inspanning vereiste.

Een belangrijk nadeel van de kruisboog was - in vergelijking met de handboog - een kleiner vuurritme. Hieruit vloeit voort dat dit wapen vooral dan werd gebruikt, wanneer de schutter beschermd kon worden bij het laden.